Hoe zaag je hout onder spanning?

Veel gestelde vragen:

Hoe zaag je hout onder spanning?

Problemen met spanning in boomstammen?

Nauwkeurige maten zijn lastig als er interne spanning in boomstammen zit.

Interne spanningen in boomstammen zijn meestal niet van buitenaf te zien. Hoewel het vaak randbomen of door de wind gebogen stammen betreft, kan het ook voorkomen bij mooie, rechte stammen. Bij sommige loofhoutsoorten komt interne houtspanning vaker voor (es of populier), maar het gebeurt ook bij rechte eiken of douglassparren. Zodra je een boomstam op de zaagmachine hebt en de eerste zaagsnede hebt gemaakt, kun je onmiddellijk zien of het hout gespannen is of niet.

In hout zonder spanning ligt het schaaldeel precies op de stam; in hout met spanning wijkt het naar rechts/links of naar boven/beneden. In de regel altijd maar in één richting. Deze spanning wordt ook wel het worteleffect genoemd. Als je een wortel in tweeën deelt, gaat de ene helft de ene kant op en de andere kant de andere kant.

Het grootste probleem met spanning in hout is de maatnauwkeurigheid. Als de eerste plank sterk naar boven buigt, kun je er zeker van zijn dat de rest ook een paar millimeter afwijkt. Dit betekent dat als je de volgende plank precies 25 mm dieper zaagt, er voor en in het midden een verschil is. Er zijn verschillende manieren om gespannen hout nauwkeurig te zagen:

Zaag alleen dunne schaaldelen en dunne zijplanken en draai de stam zo vaak mogelijk, zodat de spanning er langzaam en gelijkmatig wordt uitgehaald.

In elk geval kun je uit spanningsrijk hout het beste slechts één dikke balk zagen.

Bij duur hout of in situaties waarin het zeer precies moet zijn (eiken balken of hout voor de houthandel), kun je het beste 1-2 cm dikker zagen en vervolgens 5-10 mm van elke kant afzagen. Deze dunne sneden (correctiesneden) geven geen noemenswaardige spanning. Je verliest hier wat hout mee, maar de maten kloppen.

Bij gespannen hout moeten planken beslist in de richting van de spanning worden gezaagd. De plank wordt dan enigszins banaanvormig, maar de maten kloppen over het algemeen. Als je tegen de spanning in zou zagen, ziet de plank er misschien heel recht uit, maar door de spanning worden de planken anders van dikte.

Als een plank krom of scheef is, weet iedereen dat het aan het hout ligt, als de meting verkeerd is, scheldt iedereen op de zager.

Een andere mogelijkheid is om de gezaagde planken te laten liggen. Het gewicht helpt een beetje. Zorg ook voor voldoende goede steunen, zodat het uiteinde en het begin niet overhangen. Trekklemmen helpen ook om het hout op het zaagbed te houden. Ze zijn geen wondermiddel, maar in veel situaties maken ze het verschil - vooral bij balken uit één dunne stam.

Al met al geldt nog steeds de oude zagerijwijsheid: alleen goed hout kan goed hout worden.

naar boven